Веќе неколку години во текот на летото во Струга функционира летниот камп за деца оперирани од вродени срцеви маани „Моето срце во сите бои“, проект на ПЗУ „Жан Митрев“. Целта на овој камп е обука на децата и особено, на нивните родители за тоа како да го остават зад себе лошиот период од животот и да почнат да живеат, односно, да ги третираат своите деца како здрави деца. „Вродените срцеви маани кога медицински ќе се решат овозможуваат нормален и квалитетен живот. Децата речиси и да немаат стравови. Она што тие најчесто го носат се органичувањата кои нивните родители со нивниот страв ненемарно им ги наметнуваат“, вели нашата соговорничка Фросина Ристовска, психолог/гешталт психотерапевт и магистер по психологија, дел од тимот на ПЗУ „Жан Митрев“ и активен учесник и реализатор на кампот, заедно со нејзините колеги од одделот за психологија и психотерапија.
Од кога функционира кампот за деца со срцеви заболувања и како почна сето тоа, чија беше идејата и реализацијата?
„Моето срце во сите бои“ е камп наменет за децата со вродени срцеви маани кои поминале интервенција или операција на истите и за прв пат е организиран во 2008. година. Идејата потекнува од нашата драга колешка Татјана Ристова Димова која во 2008. година заедно со останатите колеги од тимот на психолози во ПЗУ „Жан Митрев“ во тоа време за првпат го организираше овој камп. Во рамки на овој проект во 2008. година беа издадени прирачник и боенка наречени „Моето срце во сите бои“. Прирачникот е наменет за наставници и родители на деца со вродени срцеви маани и целта беше истиот да помогне во демистификација на вродените срцеви маани и нивно подобро разбирање. Боенката од друга страна во себе содржи вежби за саморефлектирање кои децата ги користат во функција на самоподдршка. Истите доживеаја второ издание во 2011. година. Кампот официјално како традиционален, продолжи да се одржува од 2011. година до денес.
Колку деца престојуваат обично во кампот и какво е сместувањето за нив…кој се е ангажиран за време на нивниот престој, како функционира сето тоа таму? Секоја година на кампот учествуваат 10 деца кои поминале интервенција или операција на вродена срцева маана.
Ние, децата и нивните семејства сме сместени во хотелот „Солферино“, прекрасно место на брегот на Охридското езеро кое има одлични терени и двор за сите наши активности. На овој камп за сите активности е задолжен тимот на ПЗУ „Жан Митрев“ кој ги вклучува психолозите и психотерапевтите и лекарите, како и волонтерите од Клубот на млади од Црвениот крст на град Скопје. Новина од оваа година е и вклучувањето на физиотерапевт од нашата болница во дел од работилниците наменети за децата. Подготовките за кампот почнуваат неколку месеци претходно, кога нашиот тим одржува работни средби за едукација на волонтерите околу вродените срцеви маани, креирање на агендата и контактирање на семејствата чии деца ги покануваме на кампот. Овие работни средби резултираат со 7-дневна агенда во која се наведени сите активности кои во периодот на кампот ќе се реализираат.
За какви активности станува збор со оглед на тоа што веројатно сепак станува збор за деца кои имале тешки операции на срцето?
Зборот „тешки“ е збор кој јас лично не го сакам. Дел од овие деца поминале комплицирани интервенции или операции на срце, но она што е вистина е дека по направената интервенција секое од овие деца ѝ припаѓа на категоријата здрави деца. Оттука сите активности се креирани на начин да успеат од децата да го извлечат нивниот максимум во тој даден момент. Дел од денот е наменет и за слободни активности во кои децата спортуваат, трчаат, пливаат или бираат некоја активност која во тој момент ним им одговара.
Има ли услови со нив да престојуваат и нивните родители или е замислен само како камп за деца?
Секое дете доаѓа барем со еден од родителите, а она што е некако наша пракса е доколку семејствата може да се организираат, да дојдат како цело семејство, вклучувајќи ги двајцата родители и останатите браќа и сестри доколку детето ги има.
Имено, откако ќе ја поминат интервенцијата или операцијата, децата продолжуваат нормално со својот живот, некои дури и немаат никакви сеќавања на овој период, но родителите се оние кои продолжуваат да ги носат стравот и органичувањата. Токму затоа, овој камп ги вклучува и родителите за да можеме да им помогнеме во креирањето на поддршка за себе и затворање на почнатите процеси со болеста на нивните деца.
Опишете ни како изгледаат деновите во кампот?
Појадокот е време кога семејствата, децата, волонтерите и ние од ПЗУ „Жан Митрев“ можеме да се дружиме во еден неформален контекст. Ова е време кога и голем дел од родителите увидуваат дека не се сами и единствени во она што го поминуваат, туку дека има многу други семејства кои поминуваат или поминале низ истото. По појадокот следува мала пауза и подготовка за утринската гимнастика во која работиме на техники на дишење. Дополнително преку базични техники се прави претконтактот кој е неопходен за да може да се започне со работилниците и да се овозможи секој од учесниците да биде во контакт со своето тело и да обезбеди доволно самоподдршка за денот кој е пред нас. Понатаму следуваат работилниците, при што најчесто јас сум со родителите, а волонтерите од Црвен крст работат со децата. Овие работилници им овозможуваат на родителите меѓусебно да ги споделат искуствата и емоциите кои долго време ги носеле во себе и преку поддршка да ги препознаат потребите што ги имаат тие како родители сега и да ги затворат процесите врзани за болеста на нивното дете која е решена и да започнат на своето дете да гледаат низ призма на ЗДРАВО ДЕТЕ. Воедно овие работилници придонесуваат и кон зголемување на свесноста за улогата на родителот, која родителите ја реализираат преку интеракцијата со своите деца. Волонтерите од Црвениот крст пак се поддршка на децата за време на креативните работилници кои се одржуваат паралелно со работилниците со родителите. На овие работилници децата имаат можност да работат на својата самодоверба и слика на здраво дете.
Дали станува збор за деца на различни возрасти, колкаво било најмалото, а колкаво најголемото дете кои престојувале во кампот досега?
Сите деца се на различни возрасти. Најмалото дете на кампот досега има 5 години, а на еден од камповите имавме и 22-годишна девојка, која иако веќе возрасна, одлично се вклопи и стекна нови искуства кои дотогаш немала можност да ги искуси. Вообичаено балансот во однос на возрасната граница се постигнува со браќата и сестрите на овие деца, затоа што и тие учествуваат на работилниците, а дополнително и секоја работилница се прилагодува кон возраста на секое дете одделно.
Со какви стравови и дилеми се соочуваат децата, како им помагате да се справат со нив? Дали овие деца можат понатаму да водат нормален живот?
Вродените срцеви маани кога медицински ќе се решат овозможуваат нормален и квалитетен живот. Дел од децата може да имаат забрани да бидат професионални спортисти со неколку интензивни тренинзи во текот на денот, но секако можат рекреативно да се бават со спорт. Се останато е најнормално како и кај секое друго дете кое не поминало интервенција или операција на вродена срцева маана. Децата речиси и немаат стравови. Она што тие најчесто го носат се органичувањата кои нивните родители со нивниот страв ненемарно им ги наметнуваат. Токму затоа и сите активности на овој камп кои се наменети за децата се креативни и се насочени кон тоа овие деца да имаат можност да работат на својата самодоверба и на сликата на здраво дете. Кога ги гледате овие деца, се што може да видите е живост, разиграност и креативност. Секоја година за мене е инспиративна во смисла на тоа дека ми дава можност да видам како органичувањата се нешто кое постои само во умот на возрасните, а креативноста и живоста на децата не познаваат граници. Оваа година на кампот имавме деца кои одлично пеат, едно девојче има издадено дури две книги кои таа сама ги напишала, имаме деца кои се одлични во различни области. За оние деца кои имаат стравови работиме низ креативни работилници или со индивидуална работа, зависно од потребата на секое дете.
Кои се вашите сознанија, дали има многу деца со срцеви заболувања кај нас и кои се најчестите?
Вродените срцеви маани се секојдневје, и има многу деца кои имаат одредена вродена срцева маана. Моите сознанија се дека најчести типови на вродени срцеви маани кај нас се ВСД односно вертикуларниот септален дефект и АСД односно атријален септален дефект, но секако присутни се и останатите типови на вродени срцеви маани.
Кое е вашето најубаво, а кое е најлошото искуство што сте го имале досега со децата во кампот?
Ќе почнам од најлошото, а тоа е разделбата на седмиот ден од кампот, кога веќе е време да се разделиме. Искрено, на овие кампови досега не сме имале лоши искуства, сме имале предизвикувачки искуства но ништо што на било кој начин може да се карактеризира како лошо. А за најубаво, не знам од каде да почнам да издвојувам. Најубаво искуство за мене е можноста да ја видам и да бидам сведок на енергијата, ведроста, разиграноста и креативноста кои секое дете ги носи. Јас многу научив и учам од нив за животот и ограничувањата кои ние возрасните сами си ги поставуваме. Во светот на децата животот и светот имаат весели бои. А љубовта е нешто што е безусловно. МОЕТО СРЦЕ ВО СИТЕ БОИ е камп на кој јас и сите ние во ПЗУ „Жан Митрев“ сме навистина горди.
Драгица Христова
