Пренаталните витамини помагаат да се обезбеди фетусот да има сè што е потребно за развој. Истражувањата покажуваат дека премалку – или премногу – одредени супстанции за време на бременоста можат да ги зголемат шансите детето да има аутизам.
Но, многу од овие студии се од набљудувачка природа и не се поставени за да докажат причинско-последична врска. Во некои случаи, неповрзани фактори на животен стил – како што се честото миење раце, јадење генерално здрава исхрана или други однесувања што се потенцијално почести кај некои луѓето кои се внимателни во врска со пренаталниот внес на хранливи состојки – може да ја објаснат очигледната врска помеѓу пренаталната исхрана и аутизмот.
Тука објаснуваме што научниците знаат за поврзаноста помеѓу внесувањето на витамини, пренатални додатоци во исхраната и аутизмот.
Која е врската помеѓу витаминот Д и аутизмот?
Витаминот Д е хранлива состојка чија врска со аутизмот може да биде најтемелно проучена. Врската е скромна, и доказите се само набљудувачки; би било неетичко да се спроведат клинички испитувања во кои фетусите во развој би биле лишени од витамин Д.
Давањето на мала доза на масло од црн дроб на халибут, кое е богато со витамин Д, е поврзано со намалени стапки на прееклампсија и предвремено породување, покажува студија спроведена во Лондон, Англија кон крајот на 1930-тите. И прееклампсијата и предвременото раѓање се поврзани со поголеми изгледи за аутизам.
Последното истражување, исто така, покажува дека имањето ниско ниво на витамин Д за време на бременоста е поврзано со поголема веројатност да имате дете со аутизам. Жените со ниско ниво на витамин Д во крвта за време на бременоста, на пример, имале повеќе од двојно поголема веројатност да имаат дете со аутизам отколку оние кои немаат недостаток на витамин Д, според една анализа во Холандија. Но, аутизмот е релативно невообичаен кај оваа популација – со преваленца од 1,6 проценти – па удвојувањето на шансите и натаму претставува само мал апсолутен пораст во однос на преваленцата од 1,4 проценти што се гледа кај општата популација. Повеќето жени со низок внес на витамин Д немале деца со аутизам.
Во холандската студија, само ниските нивоа на витамин Д во текот на второто тримесечје биле поврзани со изгледите за аутизам. Но, витаминот Д во третото тримесечје исто така може да биде важно: Новороденчињата со ниско ниво на витамин Д во крвта имале 33% поголеми шанси подоцна да бидат дијагностицирани со аутизам отколку оние родени со високи нивоа на витамин Д во крвта, според мала студија во Шведска.
Изгледа дека суплементирањето со витамин Д на женската исхрана подоцна во бременоста, не дава никаква корист. Децата чии мајки земаат високи дози на витамин Д во текот на третото тромесечје, немаат значително различен нервен развој како резултат на контролата, според рандомизирано клиничко испитување.
Изложеноста на сончева светлина му овозможува на организмот да произведува витамин Д, затоа некои истражувања се фокусираат на преваленцата на аутизмот кај бебињата зачнати во текот на зимските месеци, кога има помалку сончева светлина во текот на денот. Во една студија во Шкотска, 1,3 проценти повеќе деца зачнати во текот на зимските месеци имале аутизам, интелектуална попреченост или тешкотии во учењето отколку оние зачнати во сончеви сезони.
Некои експерти сугерираат дека зголемените шанси за аутизам кај децата зачнати во текот на зимските месеци се поврзани со сезоната на грип. Инфекциите кај бремени жени можат да доведат до „имунолошка активација на мајката“, која, меѓу другото, може да ја забрза експресијата на гените поврзани со аутизмот.
Што е со фолатите?
Фолната киселина е синтетичка форма на фолати, витамин Б и се наоѓа во многу пренатални додатоци и збогатени намирници, како што се житарките и тестенините. Таа е пресудна за пролиферацијата на клетките, што е во преголема потрошувачка за време на бременоста. Недоволната фолна киселина за време на развојот на фетусот е поврзана со дефекти на невралната туба, како што се спина бифида и аненцефалија.
Повеќе студии го поврзуваат пренаталното суплементирање на фолна киселина со намалени веројатности за аутизам, дури и кога бремените жени земаат лекови за епилепсија, како што е валпроичната киселина, кои ги зголемуваат овие шанси.
Секако, и премногу фолна киселина, исто така, може да ги зголеми шансите за аутизам. Вишокот додаток на фолна киселина има слични ефекти како недостатокот на фолна киселина во една студија со глувци, на пример. Експерименталните глувци во оваа студија добивале 10 пати повеќе фолна киселина од контролните. Овие резултати не значат дека треба да се избегнува фолна киселина – само треба да се зема во препорачани количини.
Дали има докази што ги поврзуваат додатоците на железо со аутизмот?
Овој минерал е основна компонента на протеинот хемоглобин, кој ѝ овозможува на крвта да го пренесува кислородот низ телото и до мозокот во развој на фетусот.
Анемијата или недостатокот на железо за време на бременоста е поврзана со зголемени шанси за аутизам, интелектуална попреченост и недостаток на внимание и хиперактивно нарушување кај децата.
Железото исто така може да ги неутрализира сите негативни ефекти од активирањето на имунитетот на мајката со заштита од класата на имунолошки молекули наречени Ц-реактивни протеини.
Дали има други нутриционистички фактори во игра – можеби масни киселини?
Масните киселини ги зајакнуваат клеточните мембрани и обезбедуваат правилна комуникација помеѓу невроните.
Некои родители на аутистични деца се колнат во додатоците со рибино масло како помош за олеснување на проблемите во однесувањето, но истражувањето е нејасно.
Докосахексаеноичната киселина (ДХА), омега-3 масна киселина која се наоѓа во мрсната риба, може да ги надомести ефектите од неисхранетоста на мајката или од стрес, кои можат да го сменат изразот на гените и да придонесат за зголемување на шансите за аутизам, според истражување спроведено врз глувци.
Другите масти можеби немаат исти заштитни ефекти. Исхраната богата со маснотии за време на бременоста може да доведе до постојани, потенцијално штетни промени на мозокот кај глувците, според едно истражување. Некои од мозочните области погодени во оваа студија вклучуваат бихејвиорални кругови поврзани со аутизам.
Што да правите воопшто со овие информации?
Половина од бременостите се непланирани, а во случај на некои хранливи материи, како што се фолатите, заштитни се само ако се земаат непосредно пред и веднаш по зачнувањето. Кога е најдобро да се зема витамин Д е нејасно, што важи и за повеќето други хранливи материи.
Дополнително, многу студии за пренатална исхрана содржат мноштво збунувачки или неизмерени варијабли. Научниците обично прават се што можат за да се елиминира влијанието на кој било конфузен фактор, како што е мајчиното вежбање, пристап до здравствена заштита или генетска предиспозиција, но не е можно да се елиминира секоја можност. Значи, секое набљудувачко истражување за исхраната на мајката и нејзината врска со аутизмот доаѓа со големо предупредување: Не може да се докажат причината и последицата.
Генерално, може да има непричинска поврзаност помеѓу пренаталните витамини и нивните заштитни ефекти. Истражувањата покажуваат дека витамините даваат многу придобивки дури и кога жените ги земаат до две години пред да забременат.
Консултацијата со лекар е секогаш најдобра за секоја индивидуа.
Текстот е од ТУКА.
Фото: Freepik
