Има многу аспекти во текот на бременоста на кои треба да се обрневнимание во смисла на едукација и подготовкана родилката, исхрана во бременоста, совети за хигиено-диететски режим, советување за антенатални проверки кај гинеколог, психо-социјална поддршка во текот на целата бременост и постнаталниот период, со нагласок на самото раѓање и родилните контракции (овој дел најмногу ги плаши идните мајки), различни вежби и физичка активност, масажни техники кои ќе помогнат во текот на целата бременост, во периодот после породувањето, какои во самиот чин на раѓањезада се одвива без да останат последици на телото и психата на жената.
Трудницата треба да се информира за исхраната и суплементарната поддршка во текот на бременоста и доењето за да знае како да го нахрани телото со сите потребни макро и микро нутритиенти и со тоа да му овозможи правилен раст на плодот во неа. Според Американската асоцијација на гинеколози и акушери, периодот на бременостае многу добар период да се почне со програма за здрава исхрана и физички вежби, доколку до тој период никогаш не е преземена активност во тој правец.
ДОБРИОТ СООДНОС НА НУТРИТИЕНТИТЕ Е НАЈВАЖЕН
Кои се начелата за правилна исхрана во текот на бременоста? Главно не многу поразлични од останатите правила на здравиот режим на исхрана. Основно е да се има добар сооднос и добар квалитет на макронутритиентите, како што се протеините, мастите и јаглехидратите. Ниедна од овие групи не смее да се пропушти или да се намали внесот на некоја од нив, затоа што тие се основен енергетски и градбен материјал за трудницата и за бебето, но треба да се внимава на калорискиот внес.
Само во последните три месеци од бременоста, трудницата има потреба од зголемен калориски внес и тоа не повеќе од 300 ккал од нормалниот дневен внес (тоа е една мала ужинка).
Изворот на протеини треба да биде немастен, како на пример риба, посебно мрсните риби како лососот, бидејќи се богати со Омега 3 масните киселини, кои играат голема улога во развојот на мозочето на бебето, бело месо, месо од мисирка, немасно црвено (телешко или свинско) – црвеното месо се препорачува во исхраната на трудницата бидејќи содржи високи количини биолошко расположиво железо, кој е многу потребен во текот на целата бременост,а посебно во третиот триместар, млечните производи со намалена масленост (до 1,5 отсто): млеко, јогурт, урда, бело сирење, но да се внимава на количината на внес на кашкавали, павлака, путер (бидејќи содржат висок процент заситени масти, а некои студии укажуваат на тоа дека зголемениот внес на заситени масти во исхраната на трудницата може да доведе до патолошки состојби,како зголемен висок притисок, гестациски диабетес и др.), белки од јајце (жолчката треба да биде ограничена на 2 до 3 пати неделно, бидејќи е богата со арахидонска киселина, исто како видливата маснотија на црвеното месо – затоа масното црвено месо треба да се избегнува) која меѓу другото е прекурсор на одредени простагландини што во висока концентрација можат да доведат и до предвремени контракции.
Добар растителен извор на протеин е сојата, и тоа најмногу тофу сирењето, печените зрна од соја, па добар избор е да се вметне во исхраната барем три пати неделно, оброк со извор на протеин од соја.
КОРИСТЕТЕ РАСТИТЕЛНИ МАСЛА
Од мастите најдобро е да се користат поли и моно незаситени масни киселини,а најдобар избор се растителните масла, итоа супериорен извор на здрави маснотии во исхраната е цеденото на ладно маслиново масло, кој не би требало термички да се обработува (врз салати итн.), потоа јаткастото овошје, ореви, лешници, непечени бадеми, кикиритки ,фстаци, мешавина од мелени семки од тиква, сончоглед, лен и сусам, комбинирана со чаша јогурт (како здрава ужинка), која може многу да ја регулира столицата на трудницата,бидејќи доста често трудниците се соочуваат со опстипација. Заситените масти во бременоста треба да се избегнуваат, бидејќи дополнително можат да предизвикаат или влошат (како што некои студии тврдат) одредени патолошки состојби кај трудницата.
Јаглехидратите се основен извор на енергија и многу треба внимателно да се одбира од каков квалитет ќе бидат и во каков сооднос со останатите макронутритиенти, затоа што, посебно во бременостатреба да се внимава да не се оптоварувателото со прости шеќери и со тоа да се стимулира лачењето инсулин, бидејќи во бременоста постои една физиолошка состојба на инсулинска резистенција,со што неправилната исхрана дополнително ќе ја влоши и ќепредизвика гестациски дијабетес.
Треба да се избегнува белиот шеќер, слатките пијалоци, колачи, бел леб и тестенини од бело брашно, а да се зголеми внесот на овошје,зеленчук, мешунки (грав, леќа, боранија,грашок) и контролиран внес (не неограничен) на интегрални житарки, интегрален ориз и нивни производи. Овошјето и зеленчукот треба да бидат дел од секој оброк и тоа што поразличен избор, односно колку повеќе бои на менито толку подобро (така се внесуваат различни видови полифеноли, фитонцијаниди кои имаат силна антиоксидантна потентност).
НЕ ГО ТОВАРЕТЕ ТЕЛОТО СО ГОЛЕМИ ОБРОЦИ
Најдобро е оброците треба да бидат поделени во 5 помали, а не 2 или 3 големи оброци за да не се оптоваруваи онака осетливиот гастроинтестинален систем кај трудницата и во секој оброк да има протеини,масти и јаглехидрати од претходно наведените групи и тоа најдобро во еднаков калориски сооднос 40 отсто јаглехидрати, 30 отсто протеинии 30 отсто масти. Грубо речено чинијата треба да биде сочинета од 1/3 немастен протеин, а останатите 2/3 да бидат од зеленчук и овошје, малку мешунки (грав, леќа, боранија и друго), а како зачин да се користи ладно цедено маслиново масло.
Со тоа секогаш телото ќе биде подмирено со сите потребни енергетски и градбени елементи, ионака распламнатите хормони на трудницата ќе бидат под контрола, а во исто време ќе се внесуваат и сите микронутритиенти.
Советувалиште за психофизичка припрема на трудниците
д-р Татјана Гуржанова, спец. гинеколог акушер
