Прво, го научија детето да најде видеоигра на мобилниот телефон на неговата мајка, а потоа ги изговорило првите зборови. Наместо кадифено мече, најверојатно за првиот роденден ѝ се израдувало на некоја „паметна играчка“, а пред да се научи да држи нож и виљушка, знаел како се пребарува „Јутјуб“.
Мобилниот телефон станал замена за топката, за играта и за врсниците, но животот со таблет и паметен телефон има своја неврофизиолошка „цена“, а таа цена е – нарушување на дефицитот на внимание. Имено, најновите истражувања сведочат дека вниманието на современите деца е десет минути, а психолозите предупредуваат дека вниманието на училишните деца е намалено за половина во последната деценија, што се совпаѓа со масовната употреба на паметните телефони. Родени во целосно компјутеризиран свет, тие не знаат како изгледал светот пред интернет, поради што честопати се нарекуваат дигитални домородци.
Д-р Оливер Видојевиќ, детски психијатар од Србија, посочува дека намалувањето на вниманието на децата е нормална последица од фактот дека децата од раѓање биле бомбардирани со еден куп стимули од виртуелниот свет.
„Амбиентот во кој растат современите деца е целосно променет. Пред да почнат да зборуваат, тие се среќаваат со паметен телефон или таблет, а раното изложување на дигитални медиуми предизвикува промени во развојот на мозочните структури, кои потоа се манифестираат во однесувањето. Ние, возрасните, се сретнавме со компјутерот во дваесеттите или триесеттите години, кога бевме формирани во невролошка и психолошка смисла, а децата се изложени уште од раѓање. Преку дигиталните играчки, тие добиваат многу интензивна стимулација заснована на возбуда и постојана стимулација на нервниот систем“, објаснува тој додавајќи дека тој куп стимули што детето ги добива од виртуелниот свет сериозно го одвлекуваат вниманието од книгите, учењето и настаните во социјалниот свет.
„Да потсетиме, човечкиот мозок се развива веќе три милиони години без дигитална стимулација, а ова е природен експеримент чии последици допрва ќе ги видиме“, посочува д-р Видојевиќ и додава дека дигиталните уреди се цивилизациско наследство и невозможно е да не му се понудат на детето. Од друга страна, родителите многу рано доаѓаат до заклучок дека детето најбрзо и најлесно се смирува ако му се понуди мобилен телефон или таблет и ако научи како да си најде видеоигра. Пред појавата на паметните телефони, децата ги забавуваше телевизијата, а улогата на „ТВ-ситерка“ ја преземаа дигиталните играчки.
„Ако некое дете има можност да избере помеѓу играчка и мобилен телефон или таблет, тоа никогаш нема да се определи за технолошка играчка. Сепак, на многу родители им е полесно да купат таблет за своето дете отколку да седат со него на подот од собата и да играат со часови, односно да трчаат со детето во парк или да купат домашно милениче и сите да шетаат заедно. Порано, семејствата имаа повеќе деца и си играа едни со други, а денес се поголем број деца растат сами“, потсетува д-р Видојевиќ.
„За да се сретнат две деца, потребно е два пара родители да ги усогласат меѓусебните обврски. Претходно, децата играа во паркот и беа чувани од постарите браќа и сестри. Денес, постарите браќа и сестри, оние кои ги имаат, се на часови по пливање, јавање или икебани, а помалите деца си играат со мобилен телефон, така што мама има време да подготви вечера за семејството кое е заедно само во доцните вечерни часови“, објаснува овој детски психијатар.
Причината зошто децата брзо стануваат зависни од видеоигри и мобилни телефони е релативно едноставна – на малите деца им е важно да повторуваат бесконечно една активност, а електронските играчки ги исполнуваат тие потреби. Детето може да игра иста игра илјада пати на ден, и секој пат кога дигиталната играчка ќе „победи“, таа трепка, светнува, емитува звуци и сето тоа силно ги окупира сите сетила на децата, поради што се скратува вниманието на децата.
Навикнати на динамичната смена на стимулите и постојаните „награди“ што ги добиваат по успешното завршување на игрите, на многу деца им е тешко да се приспособат на промените што ги носи училиштето во нивните животи и тешко е да го задржат своето внимание во текот на училишниот час.
„Часовите имаат сосема поинаква динамика – траат пократко, децата не го слушаат секогаш она што ги интересира, а наградата ја добиваат дури кога ќе ја завршат задачата како што треба или кога мама и тато ќе дојдат по нив на крајот од часот. За жал, вниманието не е единствената жртва на прекумерното дружење со видеоигри и мобилни телефони. Генерално, има влошување на ракописот и јазикот затоа што децата пишуваат сè помалку, и се повеќе го допираат телефонот и пишуваат со кратенки заради заштедата на простор и бројот на карактери“, заклучува детскиот психијатар Оливер Видојевиќ.
Фото: Freepik
