„Тоа ќе меси, а јас потоа ќе ја рибам целата кујна! Повеќе ќе се уморам од чистење отколку од готвење. Не ми треба помош во кујната. Побрзо ќе завршам сама…“
Прекумерната грижа, перфекционизмот, желбата да се контролира судбината на детето и да се управува со неа – ја попречуваат самостојноста на детето. И што уште? Банален дефицит на време.
„Немам кога да чекам детето само да се насапуни. Тоа ќе почне да си игра со сапун, да дува меурчиња меѓу прстите. Немам време да чекам да си игра. Треба да спие. Ќе го измијам набрзина… “
„Ќе меси, а јас потоа ќе ја рибам целата кујна! Повеќе ќе се уморам од чистење отколку од готвење. Не ми треба помош во кујната. Побрзо ќе завршам сама…“
Прекумерната грижа, перфекционизмот, желбата да се контролира судбината на детето и да се управува со неа – ја попречуваат самостојноста на детето. И што уште? Банален дефицит на време.
Со цел смирено да издржите „неперфектна“ набавка, важно е прво да го задушите перфекционистот во себе.
„Таа е бавна како полжав. Додека чекаш да се облече само поминува цела вечност. Треба да станеме половина час порано. Подобро е да ја облечам набрзина…“
Покрај дефицитот на време, пречка е и цврстиот став зацртан во умовите на некои родители: „Наша задача е да ги поштедиме децата од тешкотиите и да го зачуваме од грешки“.
Се разбира, тоа е убава идеја, но нејзината реализација нема никаква врска со реалноста. А реалноста е дека секој човек во својот живот, порано или подоцна, се соочува со тешкотии. И сите прават грешки.
Да претпоставиме дека на супер-родителите сè ќе им оди од рака. Тие ќе ги отстрануваат сите тешкотии што се појавуваат на патот на детето. Но, за да му се помогне на детето оперативно, тоа дете треба да биде покрај нив. Секогаш. Според тоа, можноста да живее без потешкотии детето ќе мора да ја плати со личната слобода и независност. Но, дури и тоа нема да го спаси. Еднаш родителите веќе нема да бидат тука. И детето ќе остане само. Дури и ако е возрасен, сепак ќе биде беспомошен.
Не, задачата на родителите е да му помогнат на детето да се справи со тешкотиите. Да го научат да се напрегне и да ги надминува тешкотиите. Таквото искуство е важно. Тоа е како пелцување. Како имунолошки тренинг. Како редовна фискултура. Ако има такво искуство, во тешка ситуација, без разлика колку години има, детето ќе се совлада и ќе рече: „Ништо, и со ова ќе излезам на крај“.
Слично е и со грешките. Ако последиците од грешките не се штетни за животот и здравјето, тогаш, знаејќи однапред дека детето греши, можете да се согласите со него: „Добро, пробај“. Ако детето го лишите од искуството на сопствените грешки, истовремено го лишувате и од можноста да анализира, да извлекува заклучоци, да предвидува и најпосле – да ги поправи грешките. „Паметните луѓе учат од туѓите грешки“ – е хипотетички точна изјава. Но, фактите покажуваат дека „како што е правилно“, „како што би било подобро“, „како што треба“ – подобро се прифаќа преку сопственото искуство, искуството од своите грешки.
– Сакам обични ракавици.
– Не, тие веднаш ќе се намократ и рацете ќе ти се вкочанат. Земи ги непропустливите.
– Нема да се намократ! Сакам обични!
– Кога ќе кажам дека ќе се намократ, тогаш ќе се намократ! Земи ги овие!
А може и вака: оставете го детето да оди со обични ракавици, а вие понесете непропустливи. Обичните ракавици ќе се навлажнат, рацете ќе му се замрзнат и детето самото ќе побара непропустливи нараквици. Меѓутоа, тоа ќе биде негова лична одлука заснована на личното искуство.
– Кога цртате, подобро да тргнеш сè друго што не ти треба од масата.
– Можам и вака.
Упс, водата се истури и го натопи блокот
Еве го – негативното искуство е таму. И веднаш стана јасно зошто е подобро да се отстранат непотребните работи од масата. Сега, најважно е да се воздржите од коментарот: „Нели ти кажав! Треба да слушаш кога ќе ти кажат! “
Пред упорно да го наметнувате своето мислење, размислете кои можат да бидат последиците? Уште нешто: дали последиците се закана за животот и здравјето? Ако не се, ајде да си го поставиме следното прашање: дали последиците можат лесно да се надминат или поништат? Ако можат, ајде да му дозволиме на детето да згреши и само да донесе заклучоци.
Скршено стакло, истурена вода – тоа е животно искуство на детето!
Детето истури вода. Детето го скрши стаклото… Дали е тоа лошо или добро? Тоа е едноставно факт. Фактот е неутрален. И тогаш сè зависи од реакцијата на мајката. Мајката може да се исплаши. Тешко мене! Детето сега ќе стапне на местото каде што е влажно и ќе ги навлажни чорапите. Скрши стакло? Сега ќе му влезе стакло во ногата. А стаклото може да навлезе длабоко под кожата. Ужас, ужас, ужас!
Во главата на мајката веќе се прикажува хорор филм: хирурзи под маски ја изведуваат операцијата на извлекување парче стакло од ногата на детето… Исплашена, таа го евакуира детето во друга просторија и го става на каучот. Го моли таткото да не ги трга очите од детето до крајот на чистењето: „Да не сте ѕирнале во кујната!“ За секој случај, мајката ги става чевлите на детето на подот (иако тоа седи на каучот ) И кутрото дете заклучува дека светот е опасен, дека е незаштитен и дека единственото безбедно место во светот е каучот.
На детето не му е потребна „пожртвувана“ мајка
Не е добра опција ако мајката триумфално се изјасни: „Реков дека ќе истуриш!“ Патем, таа може да каже и дека детето е „како врзана вреќа“, дека „се плетка кадешто не му е местото“ и ги набројува сите гревови на детето во последно време. Најверојатно, ќе следи неутешна прогноза: „Наскоро ќе ги скршиш така сите садови!“ Покрај тоа, мајката може луто да му удри шлаканица на прекршителот на редот и да го избрка од кујната. Тоа е ситуација на неуспех, која кај детето ќе формира соодветна самооценка.
Скршено стакло, истурена вода или што и да е – тоа е животно искуство на детето. Дали тоа искуство ќе ја попречи понатамошната активност, ќе биде трауматично или стимулирачко во поглед на самооценката – зависи од реакцијата и однесувањето на возрасното лице.
Од друга страна, мајката може мирно да ја констатира фактичката состојба. Бидејќи тоа им се случува на сите, вообичаена ситуација. О да, ја стави чашата на самиот раб од масата. Сите правиме грешки додека учиме нешто. Ако мајката полека објасни како се става вода, ако ѝ помага на мајката да ги собере парчињата стакло, објаснувајќи патем зошто е важно да се биде внимателен, ако му каже што да прави со истурената вода или уште подобро – ако му даде на детето крпа за да го избрише подот, детето ќе добие развојно искуство. Искуство од анализа на грешката и нејзино поправање.
Скршено стакло, истурена вода или што и да е – тоа е животно искуство на детето. Дали тоа искуство ќе ја попречи понатамошната активност, ќе биде трауматично или стимулирачко во однос на самодовербата – зависи од реакцијата и однесувањето на возрасните. „Мрзливата мајка“ дава предност на споделувањето на товарот на чистењето со детето, да ѝ помогне колку што може.
Текстот е од ТУКА.
Фото: Freepik
