И покрај предизвиците што ги носат, екраните ни овозможуваат во овој период да имаме поддршка од пријателите во секое време од денот и ноќта, дури и кога сме далеку. Периодот низ кој поминуваме ни донесе многу промени. Нашиот ум е исполнет со многу грижи:
Како да се биде родител и покрај кризата, како да ги исполниме сите дневни обврски што меѓусебно се судираат, како да се обезбеди финансиска стабилност на семејството … Се соочуваме со бројни загуби: губење на чувството на сигурност, слобода, блискост со најблиските, работно место, здравје … Споредено со нашите, грижите и загубите со кои се соочуваат децата може да изгледаат мали и безначајни за нас, но за децата тие се подеднакво тешки, а еден од најголемите предизвици за нив во моментов е губење на сè она со што нивните пријатели им го збогатуваат животот.
Зошто (детските) пријателства се важни?
Размислувајќи за животните приказни на луѓето во своето опкружување или медиумите, сигурно можете да се потсетите на некои кои тешките искуства ги усмериле кон негативен животен пат, но и такви кои излегле посилни. Нивните приказни нè инспирираат и нè наведуваат на прашањето: Како успеале? Ова исто прашање навело многу психолози да ги истражат подлабоко изворите на нивната психолошка отпорност – збир на особини, верувања и вештини кои ни помагаат успешно да се соочиме со животните предизвици.
Истражувањата изнедриле низа одговори, но еден меѓу нив посебно се истакнал. Она што најмногу придонесува за нашата психолошка отпорност и нè прави посилни во екот на кризата се односите со другите. Поддршката од другите ни дава крилја, а осаменоста, изолацијата и чувството на неприфатливост ни го отежнуваат соочувањето со предизвиците и го зголемуваат ризикот да дека ќе потонеме во разни психолошки тешкотии. Без разлика колку години и животно искуство имаме, блиските односи не зајакнуваат и нè прават среќни, а особено се важни за децата и младите. Односите со врсниците за децата се незаменливо искуство на прифаќање, заиграност, забава, истражување и учење. Што им овозможуваат пријателствата на децата и младите (а и нам со поголемо животно искуство)?
- Не прават среќни – играњето и дружењето со пријателите се можност за забава и релаксација
- Тие ни даваат чувство на припадност – чувство дека некому му припаѓаме, дека некој не сака и не прифаќа такви какви што сме, е потреба на секое човечко суштество (особено на адолесцентите), а односите со пријателите се едно од местата каде што го градиме.
- Ни помагаат да градиме самодоверба – Гледајќи се себеси низ очите на нашите најблиски пријатели, ние ја зголемуваме свеста за сопствените квалитети и го зајакнуваме чувството за сопствената вредност, што е во детството вложување за цел живот.
- Тие ни се потпора кога ни е тешко – пријателите се важен извор на поддршка што им помага на децата да се соочат со своите грижи и предизвици, а во адолесценцијата, и прва адреса на која младите се обраќаат кога им е таа потребна.
- Учат како да бидат нежни кон себе – кон себе честопати сме многу построги отколку што би биле кон луѓето што ги сакаме, односите со другите нè учат како да бидеме сочувствителни.
- Ни помагаат да се отргнеме од проблемите и да собереме сила – времето со пријателите може да ни помогне на момент да се оддалечиме од негативните мисли и да се одмориме, за да можеме подоцна да се справиме со нив поефективно.
- Помогнете им на децата да научат важни животни вештини – низ односите со врсниците децата се стекнуваат со многу социјални и емоционални вештини што им се потребни во текот на животот (на пр. Вештини за воспоставување односи, комуникации, решавање на судири и проблеми, соочување со своите емоции, емпатичност кон другите …)
Многу експерти, меѓу кои и Каролина Костадиноска, лиценциран клинички психолог гешталт терапевт, посочуваат дека социјалното растојание е всушност неспретно срочен термин. Физички, треба да се дистанцираме едни од други, но социјално си требаме едни на други повеќе од кога и да било. Ова е особено точно за децата, кои и развојно гледајќи престануваат да бидат усмерени првенствено на своите родители и семејството и сè повеќе се свртуваат кон светот на врсниците.
Негувањето на односите со пријателите е голема потреба за децата и младите, кои во моментот треба да научат да ја исполнуваат на друг начин. Во речиси филмски заплет, виртуелната комуникација, кон која многу возрасни беа недоверливи, сега на сите нам ни станува главна потпора.
Следуваат некои смерници како да им помогнете на децата да негуваат пријателства во овие тешки услови.
Обезбедете простор за чувства
Разговарајте со вашето дете за тоа што се сменило во нeговиот живот и како се чувствува. Помогнете му на вашето дете да го именува и да ги изрази своите чувства. Дали се чувствува тажно, фрустрирано, луто …? Дали му недостасуваат неговите пријатели? Можеби чувствува олеснување затоа што веќе не мора да се среќава со одделни врсници? Бидете сигурни дека детето добива јасна порака дека сите чувства се во ред и дека разбирате дека тоа е тешко за него или за неа. Претворете го времето на пријателите во вашата дневна рутина Направете време за дружење со пријателите дел од секојдневната рутина на вашето дете. Многу е напишано и зборувано за важноста на рутината во овие неизвесни времиња. Особено за децата, рутината помага да се зачува чувството за предвидливост и контрола што ни треба во овие околности. Исто како што вашето дете пред оваа криза остварувало контакти со пријателите за време на наставата и потоа, издвојувајте предвидливо време секој ден кога вашето дете може да се дружи со пријателите.
Отворете канали за комуникација
Овозможете им на децата да комуницираат со своите врсници со тоа што ќе им ги направите достапни уредите, ќе инсталирате соодветни апликации и ќе обезбедите пристап до мрежата. Пристапот до Интернет не треба да биде неограничен и сè уште е важно да ги усмерувате децата како да го користат безбедно и одговорно. Сепак, бидете свесни дека односите со пријателите се потреба на детето, кое тој или таа не може да ги исполни на други начини сега и избегнувајте казнување со одземање на уредот.
Вклучете слика и тон
Поттикнете ја комуникацијата во која децата можат да се видат и слушнат. На нашите мозоци им е потребен целосен контакт со другите за да ја задоволат потребата за блиски односи. Корисно е да се знае дека истражувањата покажуваат дека дури и малите деца можат да разберат и значајно да учествуваат во видео повици, што може да помогне во одржувањето на односите со бабите и дедовците, на пример.
Почитувајте го правото на приватност
Овозможете им го на децата, а особено на адолесцентите, истиот простор за приватност како што би го направиле тоа во дружењата надвор од мрежата.
Останете безбедни
Усмерувањето на онлајн комуникацијата ги прави децата поизложени на разни ризици, како што се изложеност на несакани содржини, насилно однесување, контакт со возрасни чија цел е да ја стекнат нивната доверба и потоа да ја искористат … Бидете свесни за опасностите и преземете се што е во ваши раце за да ја заштитите безбедноста на вашето дете.
Бидете доследни – останете дома
Ова може да биде многу предизвикувачки за самите деца и за родителите. Некои деца ќе инсистираат да се видат со децата од соседството „само на 5 минути“, „само преку оградата“ или „само на улица“. Бидете доследни. Да се дозволи такво дружење на децата во исклучителни прилики може само да го збуни детето. Не сме сите исти. Како и возрасните, на децата што се поотворени кон своите врсници овој контакт повеќе ќе им недостасува, додека оние што се поинтровертни полесно ќе се прилагодат на моменталната состојба и ќе имаат помалку потреба да комуницираат со нив. Пред сè е важно да се препознаат и да се почитуваат нивните потреби.
Негувајте оптимизам
Помогнете им на вашите деца да изградат оптимистички поглед на светот. Да се биде оптимист, се разбира, не значи дека ќе занемариме дека постојат и други аспекти на ситуацијата што ни се тешки, туку дека свесно ќе обрнеме внимание и на оние другите, кои секако ги има. Разговарајте со вашите деца за тоа како би изгледала оваа криза во вашите денови, кога луѓето не биле толку поврзани со современите технологии и колку можат сега да ја олеснат ситуацијата. Правете онлајн роденденски забави на Интернет. На крајот на секој ден, изберете три работи што ве радувале тој ден. Планирајте што ќе направите со пријателите кога ќе заврши овој период. Затоа што иако не знаеме многу, едно е сигурно – и ова ќе помине.
Фото: Pexels
