На ТТФ работи многу години тим за истражување и иновации, предводен од проф. д-р. Дубравко Рогале. Тимот досега има освоено 67 награди на светски и хрватски иновативни изложби и има над 20 патенти. Рогале вели дека дури сега сите овие достигнувања стануваат видливи надвор од академската заедница благодарение на медиумите. Тие се водени од желбата за нови откритија, такашто никогаш не се појавиле со истиот изум на ниту една изложба за иновации. Тимот на ТТФ кој ја дизајнираше јакната против деменција, предводен од д-р Рогале се проф. д-р. Снежана Фиршт Рогале, др. Жељко Кнезиќ. и Даниел Часара Величан, докторант,како и проф. д-р. Синиша Фајт од Факултетот за електротехника и информатика и колеги од Словенија.
Јакната за заболените од деменција ја предупредува личноста што треба да направи „Јакната, а тоа може да биде и која било друга облека наменета за лица со деменција во раната или првата фаза на болеста, кога тие само што ќе започнат да забораваат. Постои еден мал екран на ракавот на јакната (микрокомпјутер) кој е поврзан со мобилниот телефон на лекарот или старателот преку Bluetooth. Распоредот за тој ден наменет за заболениот од деменција го пишува старателот, докторот или самото заболено лице (ако е сè уште доволно луцидно) на мобилниот телефон и потоа овие упатства се појавуваат и на екранот на јакната. Лицето добива предупредување со звук, светлина и по графички пат дека информацијата за тоа што треба да се направи е прикажана на екранот “, толкува Фиршт Рогале, објаснувајќи зошто јакната сè уште не е тестирана на заболеното лице.
„Иако јакната е целосно функционална и нослива, ние како научна институција немаме можност да ја комерцијализираме. Ние соработуваме со Клиничкиот болнички центар во Марибор, а јакната ја покажавме на годишниот саем Инова во Загреб, каде што имаше доктори кои покажаа интерес. „За да може да се тестира јакната на заболените, дефинитивно во тоа треба да се вклучи медицински тим. Потоа, треба да се контактира инвеститор кој би сакал да ги произведува јакните”, вели Фиршт Рогале.
Јакната може да се поврзе со кој било мобилен телефон. Има и уред за следење на дементната личност што е доста важно затоа што една од спецификите на деменцијата е дека пациентите лесно се губат или не можат да се вратат дома. Освен за заболените лица, таквата облека би била добра за децата, на пример, за оние кои за прв пат се оставени сами дома и нивните движења можат да се следат. Патентот може да се примени на која било друга облека, но тимот се определил за јакна затоа што, како што рекле, сите се сеќаваат да земат јакна кога е ладно. Паметните пижами би можеле да го подобрат квалитетот на животот на луѓето со апнеја Покрај јакната за деменција, истиот тим на иноватори, без словенечки соработници, дизајнирале облека за спиење против апнеја.
„Овој производ може да има две главни групи на корисници – новороденчиња кај кои се случува ненадејно прекинување на дишењето и постари лица со апнеја. Кај постарите лица, престанокот на дишење понекогаш трае до 30 секунди или подолго и лицето потоа се буди во паника затоа што организмот останува без кислород, а ова можат да бидат многу непријатни искуства “, вели Дубравко Рогале, објаснувајќи како функционира интелигентната облека за спиење:„ Во долната облека или пижамите има сензор што ги мери промените во градниот кош, сензорот се протега заедно со облеката. Можно е да се подесат размаци помеѓу вдишувањата и кога компјутерот ќе види дека дошло до престанок на дишењето и да се вклучи аларм. Алармот ќе го разбуди тој што спие или ќе ги предупреди родителите, старателите или медицинскиот персонал, ако станува збор за бебе.
За комерцијална употреба, уредот ќе биде поврзан со мобилен телефон, како и уредот за деменција “. Рогале истакна дека тие не изгубиле од вид колку е важно да ги направат овие облеки удобни и функционални и дека хрватската научна фондација го финансира проектот IP-2018-01-6363 за тестирање на удобноста на интелигентната облека.
Текстот и фотографијата се од ТУКА.
