Како дете, ми беше прилично смешно и претерано да слушам на секој чекор од постарите сограѓани, роднини и соседи како секоја приказна за децата започнува со „оваа младина денес“ или „во мое време не беше така“. Како одминува времето, јас целосно ги разбирам речениците што започнуваат на тој начин.
Секогаш се сеќавам на стиховите на Антиќ: „Јас, луѓе, чував овци, таму некаде на крајот на светот, на моите деца кајмакот им пречи, кромидот им пречи, сè им пречи“. Јас со татко ми шумата ја раскрчував, и сега рацете ми горат, на мојот син господин му е тешко по млеко да оди. Тешко му е ѓубре да фрли, срам му е да не го видат …“
Деца како деца
Сега знам на што мислеа бабите во автобусот кога им се чудеа на младите генерации. И знам што сакаше да каже Мика Антиќ кога ги напиша овие стихови. Сепак, никогаш не мислам дека децата се виновни за фактот што човештвото рапидно ја развива технологијата, и дека времето е какво што е – модерно, неморално и брзо како светлост. Возрасните го направија светот таков и им го подарија на своите деца. И децата како деца, колку повеќе им давате, толку повеќе им треба … и секако, тие се помалку благодарни.
Ја гледам „оваа денешна младина“ и си личам себеси на старо мрчало. Од каде толкава потреба за пренагласеност? Почнувајќи од премногу гласен говор во јавниот транспортот, премногу чести и сочни пцости, извртување на вокабуларот? Зошто девојките брзаат да бидат сексуални објекти, ги истакнуваат своите облини, ставаат се на изволте? Ги дупчат папоците, носот и веѓите, се бојадисуваат премногу рано (со канцерогени бои), се сончаат во солариум за да изгледаат како голите убавици од музичките спотови? Во што е убавината? Што им одзедоа возрасните од детството што толку брзаат за да пораснат? Или можеби им понудија на тацна премногу нешта од примамливиот свет на возрасните? Можеби тоа е грешката?
По хордата на „успешни“
Виновникот секако постои, или постојат повеќе. Сега, дури и да ги обележите и да ги пронајдете, доцна е. Проблемот не е од вчера. Некој ќе ги обвини славните и навистина страшни деведесетти за сè. Тогаш започна сè. Добро, се разбира, индоктринацијата, медиумска и реална, си го направија своето. Глорификацијата на турбофолк ѕвездите, мафијашите, спонзорите и нивниот навидум лесен и раскошен ’убав живот‘ беше патоказ за генерациите. Се разбира, не секој следеше такви патокази. Наспроти нив, неуспешната средна класа и универзитетски образовани луѓе останаа без работа и клечеа покрај патиштата шверцувајќи нафта, унгарски салами и романски чаши. Децата го гледаа сето тоа и сфатија дека не сакаат да учат за утре да бидат „сиви економисти“, па ја следеа ордата „успешни“. Патот по кој и инаку поретко се оди е обраснат со трње. Добро, си велам, но немаше во цел свет санкции, паравоени формации, бојно поле и спонзори. И нивната младина е иста, ако не и полоша. Што се случи со нив?
Души без надзор
Гледам, на пример, во предградијата, скоро секоја куќа има направено изолација со фасада. Убаво. Во лето, секоја втора куќа ги шири базените, летниковци, лежалки … Многу убаво. Гледам дека повеќето луѓе живеат добро. И тогаш, на минување, слушам дека нивните деца станале ова или она, секогаш нешто негативно, се разбира. Дека завршиле во затвор, дека се пропиле или дека се одвикнуваат од наркотици … Можеби во таа трка по пари и материјални добра, младите душички остануваат без поддршка и совети. Без надзор. И тогаш ветровите, бурите и штетниците ја обликуваат напуштената билка, т.е. нечие дете, според нивните сопствени стандарди. Не залудно некој паметен рече дека одгледувањето здраво дете бара блага немаштија и многу љубов. Не лаптопи, базени, силиконски гради и пирсинг. Немаштија, само тоа. Не залудно Душко Радовиќ рече дека децата не треба да имаат своја соба, затоа што тогаш тие се отуѓуваат од своите родители. И дека најмногу се мрази во големи и убаво опремени станови.
Тие секогаш ќе сакаат повеќе
Од друга страна, „сонцата на мама“ и „ги бакнува тато“ не се во можност да се справат со наједноставните проблеми. Да се преживее секојдневието. Веднаш паѓаат во депресија и посегнуваат по помагала, алкохол, подобрувачи на расположението. Тие дури и не знаат да направат супа од кесичка кога ќе останат сами, но знаат да направат журка. Тие не знаат како да подготват нешто за себе, но ќе соберат друштво за скара во природа. Овошјето се остава да изгние во садот, но енергетски пијалаци и алкохол се пијат. Ако добијат слаба оценка на училиште, и случајно планираат да ја поправат, ќе речат дека професорот е „ментол“ и дека кај него сите имаат најмногу двојка и ќе бараат покрај сите пирсинзи и тетоважи да им дадете пари и за приватни часови. Доколку не се вклопат во друштвото, поради нивните човечки особини или некои други причини, ќе ве обвинат затоа што немаат подобар телефон, подобри патики, затоа што не оделе на екскурзија со сите.
Ако се постојано надвор од куќата, тоа е затоа што мебелот во вашата куќа е стар, застарен, дотраен или нешто слично, и за нив е „срамота“ да ги носат своите пријатели таму. Тоа ќе ги натера родителите повторно да се чувствуваат виновни и неисполнети. Родителите ќе работат понапорно и ќе им дадат уште повеќе, и тие секогаш ќе сакаат повеќе. Дополнителниот приход ќе им одземе на родителите уште поголемо семејно време што би можеле да го поминат заедно. Сепак, повеќе пари ќе им всадат на родителите лажно чувство дека им дале сè на своите деца, и тие ќе продолжат да прават мали снобови од деца на кои се им е малку и секогаш им недостасува нешто.
Сликање и прилика на родителите
Така, дојдовме до последниот фактор што ги поврзува нашите и децата низ белиот свет. Тие имаат уште повеќе, и пари и угодување од родителите. А ние за да ги задоволиме нашите, земаме кредити и работиме прекувремено. Родителите се исти насекаде. И децата, исто така. Затоа гореспоменатата немаштија има важна улога: ќе ги сврти децата кон книгите, во отсуство на интернет, во отсуство на социјални мрежи – кон вистински пријатели со слични интереси и во отсуство на пари за секојдневни ноќни излегувања – кон некое корисно хоби. Никогаш не смееме да имаме изговор дека „сите деца го имаат тоа“ и дека „такво е времето“.
Децата се слика и прилика на нивните родители, па ако не сме манијаци на интернет или на телефон, веќе е помала веројатност дека ним ќе им требаат. Во сè што сакаме да правиме, и сметаме дека е корисно и забавно, треба да ги вклучуваме лесно и ненаметливо. Да ги слушаме, охрабруваме и да ги поддржиме. Да не ги закопаме во подароци. Да се критикува кога е потребно – однесувањето, а не тие како личности. Да ги убедиме во вистината на таа мудрост дека родителите се единствените луѓе кои сакаат нивните деца да бидат подобри од нив. Затоа што кога ќе го разберат тоа и искрено ќе веруваат, тогаш тие ќе знаат дека им мислиме добро и нема да тргнат по лошиот пат.
Текстот е од ТУКА.
Фото: Freepik
