Многу родители ќе се согласат дека најтешкиот облик на искажување љубов кон децата е поставувањето граници. Поставувањето граници во воспитувањето на децата е исто толку важно како и љубовта, почитта, разбирањето и поддршката.
За повеќето родители, поставувањето граници е секојдневје.
Не го допирај тоа.
Не ја туркај сестра ти.
Остави го.
Не е твое.
Не викај.
Не трчај.
Секое родителско „не“, било вербално или невербално, е поставување на граници. Верувам дека сите ќе се согласиме дека границите се неопходни. Сепак, многу родители ги мачат одлуките каде всушност треба да ги постават.
Кога стануваме премногу строги, а кога сме премногу благи?
Дали премногу ќе ги расипеме децата? Дали ќе се плашат од нас?
Дали децата сакаат граници?
Колку и да ви изгледа чудно, децата сакаат поставување граници. Кога се мали, вие, како нивни родители, сте извор на информации за надворешниот свет, кој честопати може да изгледа застрашувачко и збунувачко за децата.
Со цел да се намали оваа конфузија и да се научат децата да прифаќаат информации од околината на вистински начин, важно е да имаат цврсти правила на кои можат да се потпрат. А, ние возрасните се чувствуваме безбедно кога ги знаеме правилата за одредена ситуација; за децата е тоа уште поважно.
Само затоа што децата сакаат и имаат потреба од граници, не значи дека повремено нема да им се спротивстават. Сепак, задржувањето на границите им помага да станат свесни за одговорноста за нивното однесување и да се чувствуваат безбедно и заштитено.
Ако децата можат да ви веруваат дека ќе се држите до тоа што го зборувате, тогаш тие можат да ви веруваат дека ќе ги заштитите кога е потребно.
Каде да поставите граници?
Верувам дека поставувањето граници ги исцрпува повеќето родители – кога децата се мали, секоја ситуација може да изгледа опасна и за повеќето работи треба да извикуваме: НЕ. Сепак, колку повеќе го правиме тоа, децата не почитуваат помалку, нашето НЕ станува само бучава во позадина.
Важно е пред да му поставиме ограничување на детето да размислиме колку таа граница навистина ни е важна и што би се случило ако не ја поставиме. Одредуваме сè за детето – кога ќе јаде, што ќе јаде, што ќе облече, кога може да игра, кога можеме да одиме кај баба, во парк … итн.
Важно е да попуштиме таму кадешто можеме и наместо НЕ да се обидуваме да го насочиме детето кон некое поприфатливо однесување.
Замислете ја следнава ситуација.
Вашето петгодишно дете сака да реди кула од стаклени чаши. Верувам дека првата реакција што ја имате е инстант НЕ и НЕ. Зошто?
Верувам дека одговорот на тоа е безбедноста – чашите можат да се скршат, а детето може да се повреди.
Дали постои начин да се осигурате дека тоа нема да се случи? На пример, да поставите сунѓер како основа?
Веројатно некои од вас сè уште ќе се плашат – дали детето е доволно спретно?
Дали има начин да го научиме како да биде поспретен и да изгради поцврста кула?
Ако и тоа не ви изгледа доволно безбедно, дали би било во ред да ставате пластични чаши?
Овој процес на размислување бара многу повеќе време и енергија отколку едноставно да ја одбиете неговата идеја, но ви помага да разберете каде точно се границите и зошто е важно да се држите до нив.
Немојте да се изненадите ако со ваква анализа ги отфрлите повеќето граници што ви се чинеле важни. Во ред е. Пет многу важни правила што се следат 100 проценти од времето се многу подобри од 30 правила што немаме сила да ги одржуваме.
Како да се формулираат границите?
Важно е да се формулираат границите што е можно појасно и поедноставно. На многу рана возраст, физички ќе ги поставите границите најмногу – со оддалечување на детето од работи што не сакате да ги допирате, со поставување огради и слично. Колку постари стануваат децата, толку почесто ќе поставувате граници вербално. При поставување вербални граници, многу е важно да бидете свесни за фактот дека она што го зборувате не мора да значи исто за вас и за вашето дете.
Кога на едно дете му велиме „биди добар“, знаеме дека под тоа мислиме да не трча, да не вика, да не крши, да не гризе и да не ги влече за косата другите деца и тоа го очекуваме од него. Сепак, детето не слушнало ниту една од оние пораки што ги разбравме и ќе биде многу изненаден кога ќе го казниме за таквото однесување.
Важно е да му ги објасните на детето специфичните однесувања што се прифатливи и кои не се, и проверете со него дали ве слушнал и разбрал.
Можете исто така да им објасните кои се последиците од кршење на поставените граници за да имаат целосна слика за тоа што се очекува од нив и што може да се случи.
Што ако се прекршат границите?
Кога зборуваме за граници, мора да размислуваме и за ситуации кога тие граници се преминуваат. Децата ќе ги преминат границите – понекогаш од инает, а понекогаш и од желба да нè тестираат и да проверат дали навистина се држиме до таа граница и што ќе се случи ако се надмине.
Поради неизбежноста на ваквите ситуации, важно е однапред да размислите за тоа сценарио. Ако добро ги поставиме границите, нивното кршење треба да доведе до логични и природни последици. Со цел пораката да биде јасна, важно е по кршењето на границите да се појават последици, а не надворешно изречени и неповрзани казни.
На пример, ако го замолите вашето дете да ја исчисти собата пред да замине во паркот, а тој не го стори тоа, логична последица ќе биде да не оди во паркот додека не ја исчисти собата.
Наметнувањето друга казна може да изгледа збунувачки и нелогично.
Исто така, кога немаме јасно поставени последици за одредено однесување, се зголемува веројатноста да реагираме од лутина и да направиме нешто за што ќе жалиме.
Фото: Unsplash
